****
Woensdag 29 januari
Zon 8u23-17u29
H Poppo van Deinze
*
*
Een
lichtvoetige benadering
Van het probleem der
Linxe Rechtsen.
Of zijn het de Rechtse
Linxen?
*
WAAROVER HET GAAT
Femke Halsema uit
Nederlanda da-da, is een heerlijk wijfjespersoon. Hoe kwader ze is, hoe
begeerlijker voor de meeste mannen. Voor mij is ze vooral het vleesgeworden
willen maar niet kunnen. Ze is iemand met veel te veel groen gebleven pit, die
van op de blauwe steen instructies schreeuwt naar achteren hoe de stuurlui aan
wal moeten laveren, terwijl de schuit
stuurloos op de golven zwalpt.
Op de brug de boot
besturen, ho maar, daartoe voelt ze zich niet geroepen. Dat is stielmanswerk. Dat
moeten die verrekte egoïsten van hebzuchtigen maar doen. Haar rol is niet: mee
besturen, maar onderwaterklippen opwerpen. Helpt het niet, het schaadt ook niet.
Als ’t maar opbrengt. Aan de hand van de diepte-sonar vaart men er wel langsheen….
En dat weet ons Femke ook…
.
BASIS v/d INSPIRATIE
Ben je een beter mens als je links bent?
*
Femke Halsema is oud-leider van GroenLinks en
columniste bij het online nieuwsmedium De correspondent, waar deze bijdrage al
verscheen.
Linkse mensen reduceren problemen in de wereld
graag tot 'het systeem' waar mensen slachtoffer van zijn. Maar als we niet ook
ons eigen gedrag aan kritisch onderzoek leren onderwerpen, en het
consumentendeel van onze hersenen leren beteugelen, komen we de crisis nooit te
boven.
Ben je een beter mens als je links bent? Maken je
idealen van solidariteit en rechtvaardigheid je moreel superieur aan anderen?
Sommige linkse mensen denken van wel.
In reactie op mijn column van vorige week over The
Wolf of Wall Street (DM 22/1) vielen vaak de termen 'links' en 'rechts', vooral
op de linkse opiniesite Joop, waar een venijnig commentaar verscheen van
socioloog Merijn Oudenampsen. Hij betoogt dat mijn stelling dat hebzucht in
onze cultuur wijdverbreid is, betekent dat ik de uitwassen ervan vergoelijk.
Door hebzucht centraal te stellen laat ik na systeemkritiek uit te oefenen, ben
ik een morele agnost en zeker niet links.
Superkapitalisme
Nu zou ik dit commentaar links laten liggen, ware
het niet dat het een gedachtegang is die je vaak terugziet in de linkse beweging.
Deze gaat ongeveer zo: 'Ik ben links en geloof in
het goede van de mens. Als mensen zich misdragen of crimineel zijn, dan komt
dat door het systeem waarin ze leven. In de eerste plaats is dat natuurlijk het
kapitalistische systeem, maar het zijn ook bureaucratische en religieuze
systemen die mensen aanzetten tot het kwaad. Als ik de verantwoordelijkheid bij
mensen zelf leg, dan heb ik een 'conservatief wereldbeeld' en ben ik rechts.
Rechtse mensen maken de slachtoffers van systemen medeschuldig, zij doen aan
blaming the victim, en dat is moreel inferieur. Ik heb wel het beste met de
mensen voor en daarom ben ik links.'
Voilà, een ronde cirkel.
In al zijn eenvoud is deze denktrant een
belangrijke reden waarom links soms zo veel irritatie oproept. Het idee dat
linkse opvattingen je tot een beter mens maken, is niet alleen onnozel maar ook
behoorlijk arrogant. En als uitgangspunt voor linkse politiek is de denktrant
ook problematisch. Systemen lijken te bestaan buiten medeweten van mensen om en
zij worden gereduceerd tot de handelingsonbekwame slachtoffers ervan.
Kapitalisme bijvoorbeeld is dan over mensen
uitgestort, ongeveer zoals God de wereld schiep. En de huidige
financieel-economische crisis, die inderdaad een systeemcrisis is, is dan enkel
door een aantal boosaardige rechtse politici en graaiende bankiers en
handelaren veroorzaakt.
Nu is de oorsprong van de crisis deels te traceren
tot de beslissingen van overwegend rechtse - door de bevolking gekozen -
politici in de jaren tachtig en negentig om de financiële markten te
liberaliseren en te dereguleren. Tegelijkertijd werden die beslissingen
politiek en maatschappelijk van links tot rechts gesteund, denk aan Wim Kok,
denk aan Tony Blair, denk aan Bill Clinton (eveneens door het volk gekozen
politici).
Het is ook maar een deel van het verhaal. De
politieke econoom en voormalig politicus Robert Reich beschreef in zijn boek
Superkapitalisme zijn hebzuchtige gedrag aan de hand van zijn twee
conflicterende hersenhelften. Het consumentendeel van zijn hersenen is
permanent op koopjesjacht of de goedkoopste vliegtickets aan het scoren. Het
burgerdeel van zijn hersenen vindt eigenlijk dat de kleine middenstand boven
Walmart is te verkiezen en dat vliegmaatschappijen met goede
personeelsregelingen en zorg voor het milieu de voorkeur verdienen boven
prijsvechters. In zijn hoofd legt het burgerdeel het echter altijd af tegen het
consumentendeel. Zijn consumptieverslaving - of hebzucht, zo je wil - is
sterker dan zijn verlangen naar een eerlijke samenleving.
Leven op krediet
Een diepere oorzaak van de crisis is, met andere
woorden, ook ons grote verlangen naar rijkdom, nieuwe spullen, luxe. Daarvoor
zijn we bereid op de pof te leven, grote leningen en onbetaalbare hypotheken af
te sluiten. Dat verlangen heeft geen politieke kleur. Lang geleden zei Joop den
Uyl al: "Geef elke arbeider een autootje en hij voelt zich vrij." Er
waren maar heel weinig mensen die deze lokroep negeerden.
Systeemkritiek is een belangrijk onderdeel van
linkse politiek, maar nooit met uitschakeling van de eigen verantwoordelijkheid
voor het ontstaan van de problemen. En nooit door de mensen die er last van
hebben te reduceren tot een willoos werktuig.
Als wij de financieel-economische crisis werkelijk
te boven willen komen, kunnen we niet volstaan met het bestraffen van de
bankiers, handelaren en politieke verantwoordelijken of met het aanscherpen van
de financiële wetgeving. Dan zullen we onze levensstijl - en ja, ook onze
hebzucht - aan een kritisch onderzoek moeten onderwerpen. Dat geldt niet alleen
voor rechtse, maar ook voor linkse mensen.
De Amerikaanse muzikant Ben Folds schreef jaren
geleden een prachtige politieke protestsong, getiteld 'All U Can Eat'. Ik mag
die graag luidkeels meezingen, en dan vooral de zinnen: 'See that asshole with a
peace-sign on his licence plate / Giving me the finger and running me out of
his lane. (...)
They give no fuck. As long as there's enough for them.'
*
PERSOONLIJKE
BENADERING
Oef!
Deze Tante eindigt voorwaar met ’Ein Lied!!!’, precies zoals de Rottenführer
van een Wehrmachtscolonne opommandeerd naast zijn vermoeid sleepvoetend peloton,
weer eens een stukgeschoten stadje binnenmarcheert. Dat was dan meestal ‘gegen
Engeland, Engeland woltten fahren’ en daarmee was de kous af.
Uit
haar betoog heb ik bijgeleerd, dat Rexks zowel als Linxkx nogal hebzuchtig van
aard zijn, omdat Goed-de-Vader dat zo op iedereen zou gesmeten hebben. En dat
is juist wat een Linxmensch doet verschillen van elke mens die ter wereld komt:
hebzucht is hem, in de eerste levensjaren, buiten de eigen behoeften, totaal
vreemd en het is de latere samenleving die bepaalt of zijn goede of
slechte instincten zullen zegevieren.
In
een gesculariseerde en materiele leefwereld waar elke spiritualiteit maar op de
tweede of de derde plaats komt, is er ‘Ersatz’ nodig. Waarbij kan aangestipt
worden, dat zelfs de beste namaak, nog altijd mijlenver van het origineel
staat….De mesn is inderdaad nog altijd gemaakt uit ziel (geest) en lichaam.
Ik
persoonlijk, denk dat ons Femke niet ver af meer staat, om met overtuiging te
schrijven, dat Jezus van Nazareth de eerste ware Maoïst is geweest. Hij leefde
als een vagebond, had geen vaste verblijfplaats, werkte niet en verkocht veel opstandige
praats. Dat Hij verder zei, dat iedereen
moest worden als een van die kleintjes rond hem, zal dan best vergeten worden,
want Linxmenschen willen niet in de Hemel komen. Zij willen de hemel op aarde….
Geschreven door AABEE via
Digitalia
*
*
Geen opmerkingen:
Een reactie posten