ARROGANTIE IN PERSOON IS TEGEN ARROGANTIE

ARROGANTIE IN PERSOON IS TEGEN ARROGANTIE

Vergeten wie die Paul Goossens is?
Dat is de wonderboy van Mei ’68, de flamboyante hoofdredacteur die Vooruit naar de dieperik joeg en de doodgraver van Notaris X, die in feite geen Notaris X bleek te zijn, maar een boemerang in het gezicht van dit schrijversgenie….
De Paus van de Linkse Kerk werd onlangs gevierd zoals het de Verworpenen der aarde past: met champieter, kreeft en kaviaar in de Brusselse ‘Comme Chez Soi’….Waarlijk een reputatie om fier over te zijn….

De taaie vooroordelen over Allah in het Avondland
Paul Goossens, Europajournalist en voormalig hoofdredacteur van deze krant, vindt het opinieonderzoek over de islam in Vlaanderen nogal arrogant.

Bijna de helft van de Vlaamse kiezers heeft een uitermate negatieve opvatting over de islam en de moslims. Maar liefst 46 procent is van mening dat de islam geen bijdrage kan leveren aan de Europese cultuur. Amper 18 procent denkt dat dat wel het geval is. Nog meer kiezers (48 procent) vinden dat de islamitische waarden een bedreiging zijn voor Europa. Dat bleek deze week uit een onderzoek van het Instituut voor Sociaal en Politiek Opinieonderzoek van de KU Leuven. Paul Goossens richt zijn pijlen op het onderzoek zelf: 'Het is niet omdat je opiniepeilingen simpel moet houden dat je om het even wat op papier moet zetten.'

Ooit werd de Vlaamse kiezer verweten dat hij over weinig een mening had. Brave volgzaamheid, zo werd verteld, was zijn grootste deugd en ultieme wijsheid. Die tijd is al lang voorbij. In navolging van zoveel bekende Vlamingen grossiert de assertieve kiezer nu ook in uitgesproken meningen en rake standpunten. Hoe ingewikkeld ook, de onbekende Vlaming draait er zijn hand niet voor om en ventileert een opinie. Europese cultuur? Islamitische waarden? U zegt het maar. Het Instituut voor Sociaal en Politiek Opinieonderzoek (Ispo) van de KU Leuven confronteerde meer dan duizend Vlaamse kiezers met enkele stereotiepe clichés over de islam. Het resultaat mag er zijn. Zo meent maar liefst 46 procent dat de islam geen bijdrage aan de Europese cultuur kan leveren en bijna 50 procent kwam tot het inzicht dat de islamitische waarden een bedreiging voor Europa zijn. Vlaanderen op zijn smalst?

Schokkend? Vele politici vinden van wel. Mieke Vogels dringt alvast op een breed debat over normen en waarden aan, terwijl Caroline Gennez het betreurenswaardige, maar begrijpelijke cijfers noemt. Voor bevoegd minister Marino Keulen zijn het intrigerende resultaten en hij wil er graag meer over weten. Ondertussen wil hij wel kwijt dat vooral de negatieve beeldvorming in de media de achterdocht tegen de islam voedt. Opmerkelijk en bevreemdend is dat niemand de clichés zelf op de korrel neemt. Daar is nochtans reden toe. Het is niet omdat je opiniepeilingen simpel moet houden dat je om het even wat op papier moet zetten. De stelling "de islam kan iets bijdragen aan de Europese cultuur" klinkt misschien neutraal, redelijk en goed bedoeld, maar ze is wel een gedrocht van een standpunt. Onjuist, dom en nogal arrogant.

Hoe ongaarne sommigen het ook horen, de islam leverde al een bijdrage aan de Europese cultuur. Wie de behoefte voelt om naar de wortels van de Europese cultuur te graven, komt niet alleen bij hellenisme, jodendom, christendom en verlichting terecht, maar ook bij de islam. In het Andalusië van de donkerste middeleeuwen bouwden de erven van de profeet niet alleen een wondermooie moskee, ze koesterden en conserveerden ook Aristoteles en andere klassieke auteurs. Zo werd de islamitisch-Arabische beschaving het belangrijkste doorgeefluik voor de kennis van de klassieken.

Illusie
Daarbovenop kwam nog een flinke scheut Indiase, Joodse en Chinese kennis. Heel Europa werd er beter en slimmer van. De wijsgeer Averroes was eeuwen vooruit op zijn tijd. Al in de twaalfde eeuw schreef hij dat er geen conflict tussen godsdienst en filosofie was. In tegenstelling tot wat het Ipso suggereert, is de islam geen vreemd lichaam. Het leverde mee de bouwstenen van de Europese cultuur. Het is niet omdat de behoeders van het Avondland het daar oneens mee zijn dat dit historische feit onder het tapijt moet verdwijnen.

Door de islam volledig buiten de Europese cultuur te plaatsen, wordt de illusie van een homogeen Europa versterkt. Die illusie is niet alleen grondig fout, ze staat ook haaks op het hele Europese project. Het Europese mirakel om van vijanden vrienden te maken werd maar mogelijk door de erkenning van en het respect voor het tegendeel van homogeniteit. Diversiteit dus. Of een homogeen Europa ooit bestond, kan worden betwijfeld. Zeker is dat het nooit zal bestaan, tenzij als Europa zichzelf nog eens vernietigt. Hoe verder Europa uitdijt, hoe groter de diversiteit zal zijn, want de nieuwe talen, culturen, religies en naties moeten een zitje rond de Europese tafel krijgen. Ook de islam dus. Niet alleen omwille van het gestolde verleden en de toekomstige lidstaten Turkije, Kosovo en Albanië, maar ook omdat de islam zich definitief in de Europese lidstaten heeft gesetteld.

In Frankrijk is het de op een na grootste godsdienst, goed voor om en bij 5 miljoen moslims. In Duitsland zijn het er meer dan 3 miljoen, vooral van Turkse origine. Samen zijn alle Europese moslims goed voor een middelgrote EU-lidstaat. Op hun beurt geven de moslims de Europese cultuur mee vorm en behoren ze tot de constituerende delen van die cultuur. Overigens zijn die miljoenen Europese moslims niet langer migranten, ze zijn nu volwaardige Europese medeburgers.

Ze behoren bijgevolg tot het Europese, maar evengoed het Vlaamse wij. Maar toch, ondanks hun goede kennis van de lokale taal, worden ze zelden als volwaardige Vlaming, Belg of Europeaan aanzien. Ze blijven de 'anderen', want in eerste instantie moslims. Alsof hun identiteit volledig door de religie wordt gedetermineerd en alsof ze allemaal met een fundamentalistische interpretatie van de islam sympathiseren. Hoe uitzichtloos en destructief zo'n vernauwing op basis van identiteit is, deed Amin Maalouf in zijn onvolprezen essay Moorddadige identiteiten (1989) haarfijn uit de doeken.

"Als het erop aankomt", zo luidt een andere stelling van het Leuvens onderzoeksinstituut, "keren islamitische landen zich tegen Europa." Die stelling wordt door 62 procent van de Vlaamse kiezers onderschreven. Echt verwonderlijk is dat niet. Het is een taai vooroordeel dat de Europese islam systematisch door Arabische machtscentra wordt gemanipuleerd en nauwelijks autonomie heeft. Ook dat is fout. De vraag dringt zich dan ook op of het verstandig is om zo'n betwistbaar geopolitiek standpunt in een enquête over waarden en culturen binnen te loodsen.

Soms heb je de indruk dat de discussie over de joods-christelijke cultuur en identiteit van Europa er vooral op gericht is om de tegenstellingen met de Europese islam op scherp te stellen. Alsof de identiteit van het Avondland alleen nog gered en gedefinieerd kan worden door een botsing van de beschavingen. Is het misschien daarom dat de Europese diplomatie in Gaza en omstreken Israël nooit durft terug te fluiten of te sanctioneren?

31/01/09 08u03
Bron DM